Boekpresentatie, een succes!
10 april 2019
Recensie NBD Biblion: Choreografisch creëren als strategie
4 juli 2019

Choreografisch creëren als strategie – deel 3

We zijn allemaal creators!

Artistiek onderzoek van meerwaarde voor wetenschap.

Het vorige artikel eindigde ik met de stelling dat het artistiek dansonderzoek ook van meerwaarde kan zijn in wetenschappelijk onderzoek. Kort gezegd is wetenschappelijk onderzoek verklarend van aard waaruit een bewezen, eenduidig te interpreteren theoretisch model voortkomt. Artistiek kunst gebaseerd onderzoek richt zich daartegenover op het bevragen van een waarheid, op zoek naar betekenis en zingeving om verschillende waarheden over hetzelfde aan het licht te brengen. Hoe kunnen die twee benaderingswijzen elkaar aanvullen? 

Om vanuit artistiek dansonderzoek een voorbeeld te noemen, dansbewegingen kunnen gecompliceerde abstracte concepten soms beter invoelbaar maken. Door het maken van bewegingen of als wetenschapper te werken met dansers, wordt vanuit de beweging verbinding gemaakt met de onderzoeksmaterie en dat levert andersoortige informatie op. Het kan de onderzoeksmaterie soms beter (be)grijpbaar maken of er zelfs een totaal ander licht op werpen.

Los daarvan kunnen bewegingen of het omzetten van informatie in dans, een wetenschappelijk onderzoek beter communiceerbaar maken voor mensen die niet gewend zijn aan de taal van de wetenschap. Het artistiek dansonderzoek kan dus zowel ondersteunend en verhelderend zijn in het onderzoek van de wetenschapper, als bij het overbrengen van de uitkomst van het onderzoek naar een groter publiek.

Drie pijlers

Choreografisch creëren als strategie gaat over creërend in interactie zijn. Vanuit het ervaren dat je hoe dan ook ergens onderdeel van bent. Het is een totaal andere benadering van hoe we gewend zijn in een organisatie tegen leiderschap aan te kijken. In de dans zijn bewegingen gebaseerd op leiden en volgen, (in)voelen en verbinden en samen tot een creatie komen. Vertaald naar een andere setting gaat het om processen van leiding geven en nemen waarbij zowel innerlijk individueel als gedeeld en collectief leiderschap aan de orde zijn.

In de vertaalde choreografische werkwijze als strategie gaan fysieke, sociale en mentale aspecten samen op. Langs die holistische benadering maak je contact met een idee, vraagstuk of doel wat je voor ogen hebt. Het impliceert het cultiveren van een mentaliteit die bereid is naast of in plaats van bewezen concepten een eigen weg te zoeken. Om daar handen en voeten aan te geven in de praktijk, bijvoorbeeld bij innovaties en de vaak complexe sociale interacties, heb ik het gedachtegoed gebouwd op drie pijlers:

  1. De structuur van het creatieproces, met duidelijke fases en wetmatigheden. Elke fase doet een beroep op specifieke sleutelvaardigheden en manieren van reflecteren en zet daarmee dus ook specifiek gedrag in gang;
  2. De kinesthetische empathie, het leren gebruiken van ons lichaam als intelligent systeem. Wat het lichaam voelt en beleeft beïnvloedt wat we doen en denken;
  3. De creërende werkvormen, gericht op verbeeldingskracht waardoor we op andere denksporen en denkvelden komen.

De drie pijlers bieden handvatten om in een hele andere setting dan in het danstheater met het gedachtegoed aan de gang te gaan. In het boek ga ik daar uitgebreid op in, de verscheidenheid aan onderliggende organiserende principes waarlangs het gedachtegoed is opgebouwd worden uitgelegd. Aan de hand van praktijksituaties vertel ik wat we doen, waarom, wanneer en wanneer niet.

Choreografisch creëren is per definitie multidisciplinair, niet alleen vanuit de zintuiglijke kant bezien, ook qua choreografisch maakproces en om iets werkelijk als productie op het toneel en over het voetlicht te krijgen. Bewust gebruik maken van de intelligentie van het lichaam maakt dat informatie een belichaamd weten wordt. De kinesthetisch empatische benadering maakt choreografisch creëren in basis expliciet anders dan alle andere vormen van creativiteit, ontwerpdenken en creëren. In combinatie met de multidisciplinaire kant past de werkwijze als strategie zo goed in deze tijd.

Waarom zouden we ons hiermee bezig houden?

In de samenleving is zich een andere kijk op werken, leven en leren aan het ontvouwen. Het kunnen bundelen van je talenten, bewustzijn van waarden en het betekenisvol maken van tijd is een nieuw soort vakmanschap te noemen. Dat betekent willen leren over en van de verschillende mindsets die wij allemaal hebben.

Wat de toekomst brengt is onbekend, zeker is dat we met steeds meer onzekerheden geconfronteerd zullen worden. Choreografisch creëren is gestoeld op dat gegeven: durven creëren en co-creëren zonder dat van te voren vaststaat waar je precies uit moet komen. Je bent samen op weg vanuit verschillende disciplines waarbij je beseft in wezen nooit naar een blijvende uitkomst te werken. Alles is immers in beweging, vroeg of laat zal het eindresultaat van het een het startpunt van iets anders blijken te zijn. Dat wil niet zeggen dat het eindproduct daarmee vrijblijvend wordt, in tegendeel het wordt gezien als iets dat evolueert.

Veel grote ontwikkelingen zijn momenteel gaande waar we ons als mens toe moeten zien te verhouden. Vraagstukken van deze tijd zijn te complex om in je eentje of vanuit één discipline te benaderen. We hebben nieuwe manieren nodig om daar vorm aan te geven. Choreografisch creëren als strategie, is daartoe geschreven.

We zijn allemaal creators, deze tijd vraagt om het ontwikkelen van collectieve intelligentie en belichaamde kennis vanuit het besef dat onze verschillende mindsets ertoe doen en het waardevol is te verbinden. We hebben verandering nodig, ook al gaat het stap voor stap!

Het boek is inmiddels te koop via https://www.ab3.nu/boeken/

Eerdere artikelen in deze serie: https://www.ab3.nu/choreografische-creeren-als-strategie-deel-2/ en https://www.ab3.nu/choreografisch-creeren-als-strategie-deel-1/

Comments are closed.