Aspiraties, zinderende flow en complexe leerkracht vaardigheden

Naast vakinhoudelijke kennis is het beheersen van complexe vaardigheden voor leerkrachten een must om in deze tijd vorm te kunnen blijven geven aan goed onderwijs. In teams waar de aspiraties hoog liggen ontstaat al snel een zinderende werkflow. Mensen komen steeds dichter bij hun eigen creativiteit en durven dat te laten zien en in te zetten in het ontwerpen van onderwijs rondom een thema.

Samenhang

Werken vanuit een thema betekent dat je eerst goed nagaat wat je nu precies met dat thema in gang wilt zetten. Wat wil je ermee bereiken? Wat wil je dat leerlingen ervaren, zien, ontdekken, bedenken en waarom wil je dat? Wat kunnen kinderen er verder mee, waarom is het belangrijk dat zij die ervaring opdoen, tot welke kennis en inzichten wil je dat ze kunnen komen, waar bouwt het op voort? De antwoorden daarop zijn het uitgangspunt om je thema verder vorm te geven. Ze vormen het vertrekpunt om naar samenhang tussen verschillende leergebieden te zoeken en dat te verbinden met verschillende vakken.

Bewust worden van relevantie en vertalen naar de praktijk

In onze begeleidingstrajecten en studiedagen merken we dat scholen goed zijn in het bedenken van een thema en tegelijkertijd worstelen met het creëren van een betekenisvolle context met relevante materialen, boeiende activiteiten, opdrachten en onderzoeksvragen. Thema’s worden vaak gekozen omdat het leuk lijkt, andere scholen het ook doen, er vanuit een lijst gewerkt wordt, of omdat het nu eenmaal elk jaar zo gedaan wordt. Het ontbreken van een bewuste visie waarom een thema gekozen wordt maakt het uitwerken ervan onoverzichtelijk en fragmentarisch. Bovendien kost het veel extra tijd en leidt tot onnodige (onderlinge) frustraties.

We analysen samen met de school onderwerpen en thema’s en gaan vervolgens met het team aan de slag.Uitgaande van de vraag welke kennis en vaardigheden kinderen in deze tijd nodig hebben. Onderzoekend tot welke interactie kinderen worden aangezet met een bepaald thema, de materialen en met elkaar. Accent ligt op denken koppelen aan actie. Met elkaar staan we bewust stil bij waarom je als leerkracht iets kiest, wat je ermee wilt bereiken en hoe je dat op verschillende manieren uit kunt werken. In de studiedagen verweven we kunstzinnige werkvormen met onderwijsinhoud. Kunst toegepast als vervoermiddel in het leren en als uitbreiding van de didactische werkset van leerkrachten. In de vertaling naar de praktijk leren we het team onder andere de fases en wetmatigheden van creatieprocessen en ontwerpdenken toe te passen in de eigen klas. Leerkrachten worden aangesproken op hun eigen meesterschap. Vaak krijgen we te horen dat studiedagen daardoor als een verademing ervaren worden. Andersom werkt dat net zo: samen opgaan met een team maakt ons werk leuk en interessant omdat je telkens voor andere vragen komt te staan.

Aspiraties en zelfvertrouwen

In het op gang brengen van bovengenoemde processen heb je onder andere te maken met houding, vaardigheden, diversiteit in persoonlijke dynamiek en leerstijlen van leerkrachten. Vergelijkbaar met wat zij zelf in hun klas ervaren. Daarnaast heb je te maken met de cultuur van een school, hoe gaan mensen met elkaar om, hoe worden dingen geregeld, waar liggen prioriteiten? Onder dit alles ligt eigenlijk de vraag hoe belangrijk iemand het vindt om ergens echt heel goed in te zijn of worden. Hoeveel zin heeft iemand er (nog) in?
Aspiraties om ergens steeds beter in te worden bepalen de mate van energie die je steekt om nieuwe kennis en ervaringen op te doen en dat te verbinden met jezelf en het werk. In teams waar de aspiraties hoog liggen ontstaat al snel een zinderende workflow. Mensen komen steeds dichter bij hun eigen creativiteit en durven dat te laten zien en in te zetten in het ontwerpen van onderwijsactiviteiten rondom een thema. In teams waar aspiraties nog onbewust of ondergesneeuwd zijn blijven we langer stilstaan bij de basis, gaan terug naar de overtuigingen en betrokkenheid van waaruit hun eigen onderwijshart klopt. Van daaruit leggen we verbindingen naar verschillende manieren van lesgeven en leren, persoonlijke dynamiek en kwaliteiten. Creativiteit heeft ook te maken met spontaan durven zijn. We bouwen vanuit kleine succeservaringen voort zodat er steeds meer (zelf)vertrouwen ontstaat en het gewoon wordt dat mensen spontaan ervaringen delen en elkaar om advies durven vragen. In een ander nieuws-item hebben we het over het belang van persoonlijk leiderschap, in wezen wordt dit ook in dit soort trajecten ‘wakker’ gemaakt en ontwikkeld.

Oppervlakkig en diepgaand leren

Wat centraal staat in deze benadering is dat inhoud niet dient als informatie die je onthoudt en sec ergens voor gebruikt, maar dat informatie toepasbare kennis wordt in verschillende contexten. Van oppervlakkig naar diepgaand leren. Daarvoor is het belangrijk onderwerpen vanuit diverse standpunten te benaderen. Je kunt ook andersom denken en een context creëren van waaruit verschillende wegen ontdekt kunnen worden die leiden tot een onderwerp, of deelgebieden van een onderwerp. Dit lijkt simpel, maar voor veel leerkrachten zit hem hier nu juist de crux: leerstof vormgeven vanuit verschillende invalshoeken is al een hele andere manier van denken over lesgeven. Een thematisch ‘landschap’ creëren, van waaruit eigen vragen en ontdekkingen aanzetten tot bewust nadenken en onderzoekend gedrag, gaat een flinke stap verder. Anders dan het toepassen van een theorie of methode gaat het hier om het zelf vinden en maken van relevante (vak- en leergebied overstijgende) verbindingen.

Complexe vaardigheden en de waardevolle onmisbare rol van goede leerkrachten

We leven in een tijd van voortdurende veranderingen waarin ons aanpassingsvermogen telkens op de proef wordt gesteld. Dat zal voor onze kinderen alleen maar toenemen. In hun toekomst is het van belang dat zij geleerd hebben ontwikkelingen in de samenleving te kunnen plaatsen in hun eigen context en daar vervolgens op kunnen anticiperen. Opdat ze zelf aan het roer blijven staan en hun talenten en kwaliteiten in wisselende omstandigheden telkens opnieuw weten in te zetten. Creativiteit, zelfstandig kunnen denken en beslissingen durven nemen, spelen daarin een grote rol. Aan ons allen de opdracht om daaraan mede vorm te geven. Leerkrachten spelen daarin een belangrijke specifieke rol, want elk kind gaat naar school. Om in deze tijd vorm te kunnen geven aan goed onderwijs is het daarom voor leerkrachten een must om naast enthousiasme en vakinhoudelijke kennis complexe vaardigheden te beheersen. Dat is niet niks. Laten we hen daarin ondersteunen en …..waarderen!O

Gerelateerde artikelen

Uitdaging van de onderwijspraktijk en creatief partnerschap

Creativiteit als toekomstkapitaal